‘Mijn droom als kind, werken waar het doek opgaat’

Ze noemt zichzelf perfectly happy: ze geniet van haar werk, blijft het liefst op de achtergrond en neemt tijd voor ontspanning. Eva Middelhoff (51) is sinds vijf jaar directeur van Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw De Vereeniging.

Tekst Hans Bouwman Foto Ralph Schmitz

Dat Eva Middelhoff in de cultuursector ging werken, was niet zo vreemd. Ze is opgegroeid in een muzikaal gezin met twee oudere broers – de ‘jazzbroer’ en de ‘popbroer’ – die allebei beroepsmuzikant zijn. David Middelhoff was bassist bij Acda & De Munnik en schreef voor het duo bijna alle liedjes, Barend Middelhoff begon in de popmuziek (Roberto Jacketti & the Scooters), maar koos later voor de jazz. Hij is nu onder meer muziekdocent in Bologna.

Zusje Eva wilde ook de culturele kant op, maar níét op een podium staan. “Mijn broers zijn  personen die graag optreden. Ik niet; ik ben echt iemand van achter de schermen. Ik snap heel goed dat bij het directeurschap representatie hoort, dat vind ik niet erg, maar als je vraagt: ‘waar gaat je hart naar uit?, is het de achterkant van het cultuurbedrijf”, zegt Eva Middelhoff, directeur van Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw De Vereeniging.

Haar vader was leraar en haar moeder maatschappelijk werkster, beiden maakten muziek. “Ik niet, ik heb nooit een muziekinstrument bespeeld. Ik kan wel heel goed luisteren en ik kan er heel erg van genieten. Maar ik heb nooit de behoefte gehad om zelf te creëren. Ik ben echt van het mogelijk maken.”

Energie
Ze is geboren in De Rijp, volgde de middelbare school in Purmerend, studeerde geschiedenis en kunstmanagement in Amsterdam, woonde lang in Alkmaar en woont nu in Amsterdam. Met haar man Marco Bottelier heeft ze twee kinderen: zoon Jonas (24) en dochter Julia (22). Toen ze als directeur werkte bij theater Cool kunst en cultuur in Heerhugowaard werd Middelhoff gevraagd voor de directeursfunctie in Nijmegen. Over die vraag moest ze wel even nadenken. “Ja, ik had een gezin, de kinderen woonden toen nog allebei thuis en mijn man kreeg een baan in de buurt van Amsterdam. We besloten om in Amsterdam te gaan wonen en dat doen we nog steeds. Mijn man werkt overigens nu in Groningen als bestuurder van een specialistische jeugdhulpinstelling.”

Dat betekent dat Middelhoff regelmatig heen en weer rijdt tussen Nijmegen en Amsterdam. Ze wijst naar de hoek van de zaal en zegt: “Mijn koffer staat daar. Ik blijf nu twee nachten hier, want ik heb ook een avondbaan, dus ik zorg altijd dat ik in Nijmegen kan overnachten. Dat is weleens zwaar, maar ik heb ook een enorm energiegevende baan. Het is pas vermoeiend als je het niet leuk hebt, denk ik, en ik heb het hier heel erg leuk.”

De schouwburgdirecteur heeft lang een vaste kamer in Nijmegen gehad. Tijdens de coronaperiode, toen de theaters gesloten waren, werkte ze veel thuis en daarna besloot ze voortaan in Nijmegen in een hotel of bij een vriendin te overnachten. “Wat ik ook vaak doe, is dat ik toch heen en weer rijd. Om na een voorstelling en het napraten nog anderhalf of twee uur met de trein te gaan, vind ik te vermoeiend, met de auto is dat prima te doen. Ik plan mijn agenda maanden vooruit. Ik weet precies wat ik in april of mei doe.”

Geen kantoor
Het gesprek vindt plaats in het restaurant van De Vereeniging. “Ik heb geen kantoor. Dit is mijn kantoor.” Middelhoff wijst op haar laptop en agenda. “Ik heb nooit een kantoor gehad. Dat wilde ik niet. Toen ik hier kwam, kreeg ik een gigantische kamer met een enorme vergadertafel en een enorm bureau en met portretten aan de muur. We hebben twee panden:
er werken de hele dag mensen in De Vereeniging en in de schouwburg werken ook de hele dag mensen. Een directeur moet voeling hebben met het hele bedrijf, met alle afdelingen. Bij een kantoor zit de deur dicht.
Ik kan me nu tussen de panden bewegen. Soms zit ik bij het marketingkantoor, af en toe schuif ik aan bij de sales of ik zit hier in het restaurant en drink koffie met de jongens van de techniek.”

Deze manier van werken typeert Middelhoff. “Ik heb de ról van directeur, ik bén geen directeur. Ik heb deze manier van werken nodig om met iedereen te kunnen overleggen en om mensen te spreken. Ik zou dat niet kunnen doen vanuit een kantoor.”

Eva Middelhoff wist al als kind wat ze wilde worden. “Directeur van een schouwburg. Ik wilde in het theater werken; ik wilde werken waar het licht ’s avonds uitgaat, het doek opgaat, waar kunst wordt gemaakt. Dat is denk ik gekomen door mijn broers, door de bandjes waar ze in speelden. Als persoon zet ik altijd heel duidelijk een stip ergens op de horizon.”

Middelhoff deed ooit een improvisatiecursus, werkte bij decorbouw en productie en reisde met een jeugdtheatergezelschap door het land. “Dat waren zestig of zeventig voorstellingen, dan zie je alle theaters van Nederland. Dat is ontzettend leuk.” Bij de Universiteit van Amsterdam werkte ze als lichttechnicus bij het eigen kleine theater van de universiteit. De stip op de horizon, theaterdirecteur worden, bereikte ze bij theater Cool kunst en cultuur in Heerhugowaard. Op dat moment volgde ze een studie bedrijfskunde – op haar 45e begonnen – omdat ze haar vaardigheden voor een eventueel directeurschap wilde uitbreiden.

Leven en dood
Middelhoff heeft veel plezier in haar werk en wil dat nog tot in lengte van jaren blijven volhouden. Kijkend naar de toekomst zegt ze: “Ik denk niet dat ik met pensioen ga. Ik krijg misschien een keer pensioen, maar ik gá niet met pensioen. Als het kan uiteraard, als ik gezond blijf. Mijn moeder is overleden aan kanker toen ze 56 jaar was. Ik was toen 26, 27 jaar. Mijn moeder had meerdere vriendinnen, daarvan zijn er enkele overleden tussen hun vijftigste en zestigste. Dat is iets wat ik wel in mijn hoofd heb. Ik ben nu 51 en ik vind dit wel een spannende periode.”

Het overlijden van haar moeder heeft er wel ingehakt vertelt Middelhoff. “Ze was twee jaar ziek geweest toen ze overleed. Zeven weken daarvoor was ik net voor het eerst moeder geworden. Leven en dood was toen in een soort gecomprimeerde vorm, alles bij elkaar, heel aanwezig. Toen heb ik wel even uit moeten zoomen voordat ik weer aan het werk kon. Gelukkig heeft mijn moeder de geboorte van ons kind wel meegekregen, al was ze toen heel ziek.”

Op de vraag  zichzelf te omschrijven zegt de schouwburgdirecteur: “What you see is what you get. Ik heb niet zoveel schillen. Dat is soms wel handig, het is goed om diplomatiek te zijn, maar ik ben ook vrij direct.”

In haar vrije tijd wandelt en fietst ze graag en ze vindt het leuk om te koken voor vriendinnen, waarbij ze dankbaar gebruikmaakt van ‘de Krat”, een bezorgdienst van duurzame maaltijdboxen met lokale producten en, volgens Middelhoff, met fantastische recepten. “Als ik hier in Nijmegen tot zes of half zeven werk, ben ik pas om acht uur thuis. En dan kook ik ‘de Krat’. Dat is serieus koken, niks uit pakjes. Dat voorbereiden vind ik ook heel ontspannend. Dan zet ik een lekkere podcast op of een jazzplaat.”

Ambitie
De stip op de horizon is voor Eva Middelhoff nu bereikt; heeft ze een volgend doel? “Het grappige is, die volgende stip heb ik nu even niet. Wel voor de schouwburg: we gaan verbouwen en het theater van de toekomst maken. Ik ben heel ambitieus, maar heb nu voor mezelf niet heel duidelijk wat mijn ambitie is. Ik ben eigenlijk wel perfectly happy. Toen ik hier kwam, heb ik bedacht dat ik deze baan tien jaar ga doen. Ik zit er nu vijf jaar en verwacht dat ik de komende vijf jaar wel zal blijven.”

De suggestie voor een vervolgstap naar een grotere schouwburg, pareert Middelhoff met: “Nee, groter dan dit is er bijna niet. We hebben twee grote panden, rond de vijftig mensen in vaste dienst, circa veertig oproepkrachten en rond de zestig vrijwilligers. We werken van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat of diep in de nacht. Een voorstelling begint om 20.00 uur, maar er wordt al vanaf ’s morgens negen of elf uur gebouwd. Serieus, dit is heel groot wat we hier in Nijmegen hebben.”