‘Lambert Kneppelhout is springlevend’

Karikaturist Martin van Gelder begint in Springlevend024 #6 samen met schrijver Bas van der Hoeven aan schetsen uit het leven van Lambert Kneppelhout (pag 27). Hij is behendig in portretten. “Mensen zijn nooit boos of beledigd door mijn karikaturen.”

In het Belgische Beerse kreeg Martin van Gelder zijn eerste kunstprijs. Oké, hij was pas drie jaar oud, de kleuterjuf reikte de oorkonde uit én de tekening is verloren gegaan, maar toch…

“Het is een herinnering die altijd in mijn hoofd is blijven hangen. Mijn moeder was zó trots op me. Toen is het zaadje geplant dat later uitgroeide tot het besef dat je met tekenen succes kunt oogsten.”

Op de lagere school werd dat besef werkelijkheid. “Ik tekende stripfiguren na, Appie Happie, Asterix en Obelix. Tot mijn verbazing wilden mijn klasgenoten graag zo’n tekening hebben.”

Martin werd in 1963 in Geldrop geboren. Een jaar later verhuisde het gezin Van Gelder naar Beerse. “Mijn vader werkte bij Philips en werd overgeplaatst. We hebben daar maar drie jaar gewoond, terug in Geldrop heb ik het gymnasium afgerond. Daar had ik twee uur per week tekenen als examenvak. Daarna ben ik Natuurkunde gaan studeren in Nijmegen, na twee jaar had ik dat wel gezien.”

Inmiddels had hij Gerdientje, de liefde van zijn leven, ontmoet. “We gingen in een woonwagen bij een gekraakte boerderij wonen. Ik ben in die tijd nog twee maanden naar de circusschool van Joe Andy in Arnhem geweest. Daar heb ik onder andere leren jongleren. Dat deed ik later op straat, het heeft me nog een goedbetaalde baan als jongleur opgeleverd. Als Zwarte Piet in een winkelcentrum. Uiteraard was dat tijdelijk.”

Klaar-terwijl-u-wacht-portretten
Na wat adressen in Nijmegen kwam het gezin met inmiddels twee kinderen in 1988 terecht in de Wijchense wijk Homberg. “Ik probeerde als tekenaar/karikaturist aan de bak te komen. Bij het Wijchens Weekblad en De Wegwijs kreeg ik wat opdrachten. Ik maakte strips, promotieposters en privéportretten. Pas vanaf 1996 ben ik me gaan toeleggen op het maken van karikaturen. Klaar-terwijl-u-wachtportretten. Eerst bij vestigingen van Centerparcs én Landal GreenParks, later ook op evenementen en bedrijfsfeesten. Pas toen ben ik echt goed gaan tekenen.”

Martin werd behendig in het snel, met enkele trefzekere lijnen, neerzetten van iemands portret. “Mensen zijn nooit boos of beledigd door mijn karikaturen. Dat komt omdat ik in ieder gezicht wel iets leuks zie. Mensen kennen hun eigen ‘minpunten’ vaak wel en verwachten die ook uitvergroot terug te zien. Daar zorg ik dus voor, maar ondertussen houd ik ze toch heel herkenbaar en sympathiek. Het is het verschil tussen belachelijk gemaakt worden en op een leuke manier lachwekkend zijn. Mijn ‘slachtoffers’ worden eigenlijk altijd blij van mijn tekeningen.”

Naast opdrachten werkte hij aan een stripboek, De Vrije Markt. Nooit uitgegeven, maar wel een klus waarmee hij zijn vakmanschap verder ontwikkelde.
“Dat is mooi aan tekenen, je wordt steeds beter. Je komt steeds verder, vaak zit het in kleine nuances. Ik ben ook altijd blijven meedoen aan wedstrijden. Met Helaas in dromenland won ik de tiende prijs bij Benelux Beeldverhalen, ik werd winnaar van de cartoonwedstrijd Politiek in Prent.”

Droompijn
In eigen beheer verscheen het sciencefictionstripboek Geheim? Met journalist Bas van der Hoeven bracht hij Droompijn uit, een bundel met zestig eerder in De Gelderlander verschenen columns waarbij Martin evenveel tekeningen maakte.
Op zijn werkkamer staat een groot schilderij van koning Willem Alexander, bij zijn advertenties is een tekening te zien waarop Maxima schaterlacht om de wijze waarop Martin haar man heeft afgebeeld.

Is Martin van Gelder fan van het koningshuis? “Uuh, niet per se. Dat schilderij kan ik verklaren. Toen Willem koning werd in 2013 kregen gemeentes niet meer automatisch een staatsieportret voor in de raadszaal. Of het was niet meer verplicht, of te duur, of zoiets. In elk geval besloot Wijchen de eer van het leveren van een portret aan een Wijchense kunstenaar te gunnen. Iedere kunstzinnige Wijchenaar mocht een afbeelding van Willem insturen. Die werden een paar weken tentoongesteld in de toenmalige Kunstpost waar, meen ik, de bezoekers een voorkeursstem uit konden brengen.”

Het schilderij van Martin staat nog thuis. Niet gewonnen dus? “Nee, ik kon niet bij de opening van de expositie zijn. Achteraf hoorde ik dat er wel wat commentaar op mijn werk was geweest, van zeer positief tot negatief. Uiteindelijk koos een commissie een winnaar die een klein bedrag kreeg en zijn werk mocht in de raadszaal hangen. Hangt er nog, denk ik.”

Waarom heeft Martin zijn geliefde Wijchen verlaten en is hij in Cuijk gaan wonen? “Gerdientje en ik wilden een huis kopen, zodat we op onze oude dag lagere vaste lasten hebben. Ons huurhuis was niet te koop. Dus zijn we rond Nijmegen, waar onze drie kinderen wonen, gaan zoeken naar iets betaalbaars. Zo zijn we in Cuijk beland. Nadat we vertrokken waren, verkocht de woningstichting ons Wijchense huis. Dat was wel even slikken… Het was een prachtige woning uit 1948 met een diepe tuin.”
Na een korte stilte: “Ik ben nogal honkvast, was gehecht aan ons huisje in de Meidoornstraat. Maar nu zijn we hier zeer tevreden.”

Over Lambert Kneppelhout: “Ik heb drie mannen van middelbare leeftijd getekend. Uiteindelijk werd het Lambert. Een wat droef ogende man op leeftijd, maar met de ongebroken levenslust van een veerkrachtig mens. Zijn meest opvallende eigenschap? Lambert is springlevend!” ¶