Bedrog als sleutel tot barmhartigheid?

Wie 67 jaar is en de kinderen het huis uit heeft, zoals journalist en muzikant Rob Vunderink, heeft in de regel geen kinderwens meer. Tot het 9-jarige Russische neefje van zijn vrouw Lena in een weeshuis terecht dreigt te komen. Dat nooit, besluit het echtpaar resoluut. In aflevering 4: de strijd met de Duitse instanties.

Acht weken zou ons Russische pleegkind Tim in Moskou maximaal op zijn Duitse visum moeten wachten, dus in de negende week trok ik maar eens aan de bel. ‘Jullie hebben een visum aangevraagd op grond van jullie EU-burgerschap’, mailt de Duitse ambassade in Moskou terug, ‘maar dat geldt alleen voor ouders en kinderen, niet voor tante en neef.’

Nee, we deden geen aanvraag alleen op grond van ons EU-burgerschap, maar ook op grond van de hardheidsclausule.

‘Wilt u nu gaan voor de hardheidsclausule?’, bieden de Duitsers in Moskou gul aan. ‘Vertel maar eens even:
wat is er zo hard? En gedocumenteerd, graag.’

Sorry hoor, maar wij hebben geen videobeelden waarop de jongen gemarteld wordt. De Duitse wet stelt met de nodige pathos dat kinderwelzijn een grote rol speelt bij de visumverlening. En de Duitse overheid zegt te willen voorkomen dat kinderen in een weeshuis belanden.

Hartelijk welkom
Toen mijn eega en ik besloten haar negenjarige neefje Tim te redden van een Russisch weeshuis, polste ik per e-mail eerst de Duitse ambassade in Moskou: ‘Geachte Duitse ambassade, is het mogelijk om voor die verweesde jongen een visum te krijgen en wat is daarvoor nodig?’

Nog diezelfde dag, op dinsdag 16 mei vorig jaar, kwam per mail het antwoord van medewerkster S. Zij schreef, kort samengevat: ja hoor, vraag maar een visum aan, doe de rechterlijke uitspraak erbij waarin staat dat de moeder het ouderlijk gezag kwijt is, dat de tante voogd is geworden en dat de Russische overheid instemt met emigratie van het kind.

Hartelijk welkom dus in Duitsland, concludeerden wij. Op hun officiële websites melden de Duitsers dat eigen kinderen zich altijd bij hun ouders in Duitsland mogen voegen, maar andere familieleden krijgen alleen een verblijfsvergunning ter vermijding van buitengewone hardheid, waarbij aan het welzijn van het kind groot belang wordt gehecht.

Gewone hardheid
Een kind verliest zijn moeder. Vind ik behoorlijk hard. In zijn thuisland is er geen familie om hem op te vangen, het weeshuis dreigt. Buitengewoon hard. En waar vraagt het welzijn van het kind om? Dat Tim bij familie blijft, in dit geval zijn tante in Duitsland.

Zes weken wachten we op het visum. Niks. Acht weken. Nog steeds niks. ‘Komt er nog wat van?’, vraag ik aan de ambassade. ‘Nog geen nieuws van de vreemdelingendienst’, luidt het antwoord. Weer drie weken stilte.

Na elf weken opeens een mail, gericht aan mijn vrouw Lena. Haar naam is verkeerd gespeld. ‘Besluit: jammer genoeg bent u geen EU-burger’, schrijft de ambassade, ‘want u heeft niet de Nederlandse nationaliteit. En dus kan het kind op die grond niet naar Duitsland komen. Afgewezen.’

Hè wat? Haar Nederlandse paspoort hebben we op de ambassade getoond en we hebben een kopie afgegeven. Wel even corrigeren graag.

De ambassade, binnen een uur: ‘Oeps, we trekken ons besluit in. Nieuw besluit: de tante is wel Nederlandse, maar voor een neef gelden de EU-migratieregels niet. Afgewezen.’

En die hardheid dan?

Ambassade: ‘Als een kind naar een weeshuis moet, is dat hard. Dat geldt voor elk kind, niet alleen voor het neefje. Daarom is hier sprake van gewone hardheid, niet van buitengewone hardheid. Gewone hardheid, daar geven we geen visum voor.’

Xenofobe tijden
Eerder repte de ambassade met geen woord over die hardheid, niet in mei en niet bij latere contacten. Dom, dom, dom. We hadden onontkoombare mishandeling door een gewelddadig familielid moeten verzinnen, of ander lijden, bijvoorbeeld geestelijk, dan op wat deuren in Moskou moeten kloppen om zoiets officieel bevestigd te krijgen en voilà – er is sprake van een buitengewone
situatie waar alleen jouw kind last van heeft en alle andere niet. Bedrog als sleutel tot westerse barmhartigheid.

Jaren geleden, toen ik nog in de Sovjet-Unie woonde en dat land de eigen burgers verbood naar het buitenland te reizen, voorspelde ik: als Rusland de grenzen ooit opengooit, gooit het Westen ze dicht. Wat ik niet had voorzien, is dat ik er persoonlijk last van zou krijgen. Het zijn xenofobe tijden.

Behalve een grote teleurstelling is de visumweigering nog een dure grap ook. Tel advocaatkosten, vliegtickets en gelegaliseerde vertalingen bij elkaar op en je komt uit op duizenden euro’s. Intussen woont Lena al sinds
12 mei 2017 in Moskou.

Adopteer het kind maar, suggereert de Duitse ambassade in een opwelling van ruimhartigheid, dan krijg je dat visum wel.

Overbodige aansporing, daar waren we al mee bezig. Ook heb ik voor mezelf een Russische verblijfsvergunning aangevraagd. Tim heeft vandaag nog een gezin nodig. Als we in Duitsland en Nederland niet voor hem mogen zorgen, dan maar in Rusland.