Een leven lang leren

Een leven lang leren? Credo van onze overheid, maar menig 50-plusser heeft geen aansporing nodig. In groten getale schrijven ze zich in voor een college in uiteenlopende vakken als muziekhistorie of kwantummechanica. Studeren beperkt zich niet tot hobbyisme. Vijftigplussers wagen zich soms zelfs aan een heuse carrièreswitch.

Tekst Rob Vunderink • Foto Marcel Krijgsman

Psychodrama
Waarom weer studeren? Miloushka Kronstadt (52) twijfelt geen seconde: persoonlijke groei. „Eigenlijk ben ik nooit opgehouden met studeren. Naast mijn hoofdstudie doe ik een cursus website bouwen en online ondernemen. Stoppen met leren doe ik pas als ik in mijn kistje lig. Het houdt me vitaal.”

En wat studeert de Nijmeegse? „Psychodrama. Dat is een opleiding voor met name psychologen om mensen met een persoonlijk of professioneel dilemma weer op weg te helpen door nieuw gedrag met ze te oefenen. Ik ben de enige niet-psycholoog bij die opleiding in Utrecht. Ik werk al langer als bedrijfsfysiotherapeut in het Deventer Ziekenhuis. Daar coach ik medewerkers, om uitval te voorkomen. En ik geef al jaren ervaringsgerichte trainingen zodat mensen zekerder worden, voor zichzelf durven opkomen en gemakkelijker contacten leggen.”

Pittige studie? „Zeker. De Engelstalige vakliteratuur die ik moet doornemen, is behoorlijk theoretisch. Zelf ben ik van de jip-en-janneke-taal. Die onderzoeken zijn stevige kost en dan merk ik wel dat het langer geleden is dat ik zulke stukken onder ogen kreeg.”

Voor haar nieuwe studie heeft Miloushka een grote opdrachtgever vaarwel gezegd. „Dat werk deed ik te veel op de automatische piloot, ik was niet meer vernieuwend bezig. Bij die opdrachtgever was het geld prima en ik kon het tot sint-juttemis blijven doen, maar ik ben gestopt om ruimte voor iets anders te creëren.”

Geschiedenis van de klassieke muziek
Studeren als hobby, exclusief voor 50-plussers, zit in de lift. Hoger onderwijs voor ouderen (Hovo) had afgelopen jaar landelijk al 25.000 studenten. Muziekhistoricus Joop van Velzen (69) geeft dezer dagen aan de Radboud Universiteit college voor een meer dan twintigkoppig gehoor dat aan zijn lippen hangt.

„De piano forte kun je zien als een onmiddellijk uitvloeisel van de eerste industriële revolutie”, vertelt Van Velzen. Hij noemt componisten die zich enthousiast op dit nieuwe instrument stortten in het tijdperk van de romantiek: Schubert, Liszt, Berlioz, Beethoven en vele anderen.

Uit een speaker klinken muziekfragmenten, op een groot scherm zien we de Belgische dirigent Philippe Herreweghe en de Moldavische violiste Patricia Kopatchinskaja in actie, later ook de Amerikaanse pianist Vladimir Horowitz.

Van Velzen lardeert zijn verhaal met sappige anecdotes. Over Beethoven, die lak heeft aan regels en zelf een cadens schrijft voor een van zijn vioolconcerten. Over Schubert, die zijn 8e symfonie opzettelijk onvoltooid laat omdat zijn liefde niet wordt beantwoord. Over Fanny Mendelssohn, die als vrouw haar briljante composities niet onder eigen naam kan uitbrengen en de naam van broer Felix moet gebruiken. Over Wagner, die weinig van de overwegend Joodse Mendelssohn moet hebben, maar in Tannhäuser met een groot koor komt dat verdraaid veel op een koorpartij van Mendelssohn lijkt. „Dubieus”, aldus Van Velzen. „Wonderlijk.”

De docent is zeer te spreken over de Hovo-studenten. „De ontvankelijkheid, het enthousiasme is eindeloos. Hoe ik dat verklaar? Door het willen leren. Jongeren aan wie ik gastcolleges geef op conservatoria zijn veel meer bezig virtuoos te worden op hun instrument, en het tijdperk of de componist kan ze vaak nog niet zo boeien.”

Simone van Zolingen (66) heeft eerder ook al een muziekcursus over Schubert gevolgd. „Een heel mooie cursus. Ik heb ook een DNA-cursus gevolgd, want ik heb biologie gestudeerd. Die DNA-cursus bracht je up-to-date over het onderzoek op dat gebied. Ik ben een bèta.”

Jacques Bakx (68): „Ik heb eerder de cursus ‘Geschiedenis van de westerse cultuur’ gedaan. Dit is mijn tweede cursus. Ik ben als psycholoog leidinggevende geweest van behandelcentra in het onderwijs.”

Frederique Kaanen (57) is jurist. „Ik ben dol op klassieke muziek. Dit is de derde Hovocursus die ik volg. Zelf heb ik jaren klarinetles gehad. Dit interesseert me veel meer dan de juristerij. En deze docent is een geweldig welbespraakte man, een genot om naar te luisteren.